Achtergrondverhaal bij de uithuisplaatsing van vier kinderen op 15 februari 2023.

In de radio1 Argos uitzending van 24 juni 2023 kun je horen hoe deze verliep.

Tijdens het maken van de Argos uitzending over politie-inzet bij uithuisplaatsingen van kinderen, heb ik moeder Elianne*, bij wie in februari '23 haar vier kinderen uit huis zijn geplaatst, meerdere keren ontmoet. De uitzending spitste zich toe op de uithuisplaatsing als gebeurtenis. Maar het gegeven dat bij deze moeder en kinderen is gekozen om politie in te zetten, is lang niet het enige opmerkelijke aan deze zaak.

* Elianne is niet de echte naam van de moeder, in onderstaande tekst is zij 'C'.

 

In gesprek met Elianne/C, tref ik een toegankelijk en evenwichtig persoon. Een zelfbewuste vrouw die zich open stelt en afgestemd haar ervaringen en inzichten met mij deelt. Een moeder die met veel warmte en kennis van zaken vertelt over haar kinderen, over het ouderschap en de uitdagingen voor haar gezin.

Het spat er vanaf hoeveel Elianne/C altijd wist te genieten van haar kinderen en hoe zij bergen verzette om hen een goed leven te bieden. Terwijl we praten, zie ik bij Elianne ook de zorgen en het verdriet die in haar situatie te verwachten zijn.

Uit de stukken weet ik dat er vanuit de jeugdinstanties zorgen zijn geuit over het psychisch welzijn van deze moeder. Naarmate ik C langer meemaak, groeit hierover mijn verbazing. Die ik op een gegeven moment ook naar haar uitspreek. Publiekelijk delen van het gesprek wat hieruit ontstond, is van grote waarde. Een inhaalslag op bewustwording rondom terreur achter de voordeur, de stille schade die hierdoor ontstaat en de do's en don'ts voor de omgeving en (jeugd-)instanties is namelijk hard nodig.

De weergave van ons gesprek lees je hier op ontwaarhetonware, het vijfde 'kindje' van de moeder van vier, 'C'.

 

J:

“Op mij kom je helemaal niet over als labiel of als iemand die de zorg voor de kinderen niet aankon.”

C:

“Op medewerkers van de Raad van de Kinderbescherming en medewerkers van de Jeugdbescherming, die kundig en bekwaam zijn ten aanzien van de situatie die speelt, zou ik ook niet zo overkomen. Die zouden mij ook zoals nu meemaken, gewoon zoals ik ben.”

J:

“Want wat hebben die dan aan kunde, wat de professionals waar jij mee te maken kreeg niet hebben?”

C:

“Nou, om een situatie waar verhuld, eenzijdig, structureel en doelgericht geweld achter de voordeur speelt, te kunnen herkennen en om de betrokkenen op de daarbij passende manier te benaderen en een inzet te volgen die werkelijk helpend is, moet je gedegen kennis hebben van terreur achter de voordeur; de fenomenen 'intieme terreur', 'narcistisch misbruik' en 'dwingende controle'. En natuurlijk ook van de pathologie van de psychische stoornissen die vaak spelen bij iemand die zo schadelijk is voor wie ermee probeert samen te leven."

J:

“Waarom is die specifieke kennis zo nodig?”

C:

"Omdat je niet kunt varen op je kennis en inzichten rondom ‘gewone’ privésituaties waar geweld voorkomt. Niet dat het ooit ‘gewoon’ is natuurlijk, geweld hoort nergens thuis en er is niets huiselijks aan. Daarom zou de term ‘huiselijk geweld’ ook definitief vervangen moeten worden met ‘geweld achter de voordeur’. Al voedt deze term ook weer zorgelijke misverstanden. Over termen die gebruikt worden zou ik eigenlijk nog wat moeten vertellen...

Maar in ieder geval, bij datgene wat zich heeft afgespeeld achter de vorige voordeur waar de kinderen en ik leefden en wat zich sindsdien op andere wijze voortzet, is de standaard aanpak voor signaleren en oplossen van geweld in de privésfeer niet bruikbaar. Die werkt zelfs averechts. Je kunt trouwens ook niet varen op je kennis, inzichten en kunde ten aanzien van intermenselijke relaties en communicatie."

J:

"Hoe komt dat dan, dat de standaard inzichten en uitgangspunten over die dingen, bij terreur achter de voordeur overboord kunnen?"

C:

"Niet 'kunnen' maar Moeten. Sorry, dat is niet om je te verbeteren... Maar het hanteren van de standaard inzichten en uitgangspunten waar intieme terreur of narcistisch misbruik speelt, is echt schadelijk en gevaarlijk voor de betrokkenen."

J:

"Nee, heel goed, je zei ook al dat dit averechts werkt inderdaad. Dus de uitgangspunten waar de standaard aanpak zich op baseert, zijn bij dwingende controle en intieme terreur en zo, niet alleen onbruikbaar maar ook problematisch. Dat moet je even uitleggen..."

C:

"Het komt doordat het wezenlijk anders in elkaar steekt dan alles wat we ons hele leven hebben meegekregen over menselijk gedrag, intermenselijke relaties en communicatie.

Dat geldt voor wat zich afspeelt en voor de plegers van dit type mishandeling. Niets is wat het lijkt. Dus als je je er in betrekt, uitgaande van bijvoorbeeld

J:

"Zit dat in het verhulde, structurele en doelgerichte wat je net noemde?"

De dader komt niet over als iemand die kwaad in de zin heeft en het slachtoffer komt niet over als iemand die gevangen zit.

C:

"Ja, en ook in het eenzijdige, instrumentele en in het verloop. Van de effecten en gevolgen, de risico's en de signalen, moet men ook specifieke dingen weten."

J:

"Ja, want hoe jij bent overgekomen bij de jeugdinstanties heeft met die drie dingen te maken denk ik?"

C:

"Die hebben daarin wel de meest directe invloed gehad, maar het is een optelsom van al deze elementen. Door de jaren heen trof ik een benadering en aanpak die zich baseert op misplaatste uitgangspunten rond al deze elementen. Daardoor waren de kinderen en ik extra kansloos om er uit te komen, liep de schade alsmaar op en raakte de beeldvorming rondom mij totaal verstoord."

J:

"Vertel..."

"Er werd uitgegaan van situationeel geweld terwijl het bij terreur achter de voordeur structureel geweld betreft.

Waar wordt uitgegaan van situationeel geweld, is de aanname dat dingen in de situatie de aanleiding vormen voor onveilige en schadelijke interacties en gebeurtenissen. Dat het dus voortkomt uit omstandigheden.

'Onder druk staan' door geldzorgen, een verhuizing, verbouwing of een groot gezin, kan bijvoorbeeld zo'n situatie vormen. Ook in 'niet in je normale doen zijn' door gezondheidsproblemen, verlies/gemis van dierbaren, zwangerschap of conflicten op het werk of in de familie, kan een situationele oorzaak voor geweld worden gezocht. 'Complexe uitdagingen' worden ook gezien als bron van aanleidingen voor situationeel geweld. Zoals uitdagingen waar (nieuwe) samengestelde gezinnen mee te maken hebben, uitdagingen op het gebied van onderlinge communicatie, werkeloosheid, invaliditeit door zwangerschap, een lockdown, meerdere baby's hebben, COVID maatregelen, noem maar op.

Situationele aanleidingen voor geweld zijn dingen die min of meer 'verschijnen' in het leven, ze zijn van voorbijgaande aard en/of er kan aan gewerkt worden.

Door deze framing bleef ik ten onrechte jarenlang geloven dat de situatie zou verbeteren en dat ik daar invloed op kon hebben.

Wat het lastig maakt voor iedereen, voor de ondeskundige professionals, omstanders en destijds ook voor mijzelf, is dat omstandigheden op zich correct geïdentificeerd kunnen worden als uitdagend en dat het verband wat dan wordt gelegd met de 'onrust' in de relatie ook zo logisch klinkt.

Niemand anders dan de pleger, weet dat dit verband er niet is. Alleen de pleger weet dat hij een doelgericht destructief patroon uitvoert. Plegers van terreur achter de voordeur hebben als doel hun misbruikpatroon structureel voort te zetten zonder dat aan het licht komt dat zij de bron van de problemen zijn en dat zij helemaal niet bezig zijn met werken aan oplossingen. En zonder dat wordt doorzien dat de gewelddadigheden hem helemaal niet 'overkomen'.

De oplossing voor het geweld werd gezocht in het aanpakken en/of hanteren van de situationele oorzaak, daar was de betrokkenheid op gericht.

Doordat ik de misvatting overnam, ging ik voor iedere zogenaamde oorzaak, heel hard aan de slag om deze te tackelen. De pleger wisselde 'meewerken' af met sabotage, één van de vele trucs weet ik nu. Ik gaf me helemaal leeg om te investeren in al die doelen maar het leidde nooit tot het resultaat wat me werd voorgehouden. Tussendoor liet hij mij dat wel af en toe tijdelijk geloven. Alle voorbeelden die ik net opsomde, heb ik geleefd in die jaren met hem. Toen ze allemaal waren doorstaan, uitdagingen waren overwonnen, kwam hij met 'ieder net iets anders nodig hebben om flow te ervaren in het dagelijks leven...'

J:

"Dat heeft iets onwerkelijks."

C:

"Ja, naar het eind toe doet zo iemand steeds minder moeite om de onzin geloofwaardig te verkopen.

Plegers van dit type geweld wijzen telkens naar andere zaken die zogenaamd het gezinsgeluk en relatiegeluk in de weg zouden staan terwijl zij in werkelijkheid de enige in het familiesysteem zijn die niet lijdt onder die situaties. Ik weet nu dat de 'zware omstandigheden' voor de pleger in feite ideale omstandigheden waren voor de dingen waar het plegers van dit type geweld echt om te doen is. Plegers zoeken zulke omstandigheden op en creëren ze grotendeels expres. Daar hebben ze belang bij.

Omdat je dit zelf niet zou kunnen bedenken, heb je echt professionals nodig die het herkennen en hun kennis met je delen. Dat had zo veel gescheeld, want als je die kennis eenmaal hebt, doorzie je alsnog hoe het allemaal zat en zit.

Veilig Thuis heeft de situatie langdurig ten onrechte beoordeeld als situationeel. Door de situatie zo te benaderen hebben ze de pleger geassisteerd in plaats van hulp te bieden aan de slachtoffers.

Tegen het eind meende de dame van VT wel dat er een herhalend patroon te zien was, wat zij in een verslag omschreef. Maar niemand bij VT heeft de situatie ooit juist beoordeeld. Geen enkel element ervan, niet het eenzijdige, niet het doelgerichte, niet het instrumentele.

Die omschrijving van het herhalend patroon, wat in het verslag van die vrouw van VT staat, klopt met wat je inderdaad van buitenaf van de situatie kon zien, ook al had zij niet de juiste uitleg bij het beeld wat zij omschreef. In het moment wist ik het niet, maar kort daarna raakte ik zelf bijgeschoold en toen ontdekte ik dat de patronen die beschreven staan in de vakliteratuur over narcistisch misbruik en intieme terreur, overeenkomen met het verslag van de dame van Veilig Thuis. Ik ontdekte ook dat VT verschillende losse dingen heeft opgemerkt en benoemd, die voorkomen in de overzichten met bekende signalen van de terreur die de kinderen en ik meemaakten.

Het is zo bizar, ze zagen het dus zonder te weten wat ze zagen, wat het betekende. Zijn diagnose van narcistische persoonlijkheidsstoornis was bekend, ook bij Veilig Thuis, alle elementen van narcistisch misbruik waren aanwezig, weet ik nu, maar de organisatie waar hulp bij alle vormen van geweld in privésituaties vandaan zou moeten komen, heeft mij nooit gewezen op het bestaan van 'narcistisch misbruik' of vermoedens met mij gedeeld in die richting."

J:

"En jij wist niet dat het bestond?"

C:

"Nee, ik had er nooit van gehoord. Maar ik mocht het woord 'Narcisme' ook niet opzoeken."

J:

"Hoe bedoel je?"

C:

"Nou op internet of in boeken, daar moest ik mij niet bezig houden met dat onderwerp."

J:

"Je maakt een grapje..."

C:

"Ik snap dat je me nu niet gelooft. Ik kan sommige stukjes van tijdens de hersenspoeling zelf ook moeilijk bevatten. Vooral dat ik zo beheerst werd terwijl ik mezelf nog zag als iemand met vrije keuze en zo. het lijkt in die zin heel erg op de Matrix, die film"

J:

"Ja, ik kan mij jou nu echt niet voorstellen als iemand die zoiets volledig gehoorzaamd."

C:

"Ik ook niet. Maar ik vermoed dat ik zelfs toen ben overgekomen als een vrouw met geestelijke vrijheid. Er wordt ook niet voor niets gesproken van onzichtbare tralies die je 'mind' gevangen nemen. Maar die greep is heel sterk, ik ben onderzoekend en verdiep me juist grondig in dingen die op m'n pad komen. Ik was aanwezig toen de uitkomsten van zijn diagnostiek traject werden gedeeld met hem en mij. Ik had ook vrije toegang tot mijn computer. En ik was in die jaren constant aan het puzzelen om er de vinger op te kunnen leggen wat er nou toch gebeurde 'achter die voordeur'. Zoveel dingen kon ik niet met elkaar rijmen en ik wilde zo graag de sleutel tot succes vinden. Ik wilde trouwens ook heel graag de aansluiting maken bij hem en zijn behoeften. Dus je zou denken dat ik was gaan googelen naar zijn stoornis. Maar hij had dat heel erg gevonden. En dat was genoeg om het te laten. Kan je nagaan...

Dat het puzzelen nooit klaar was kwam natuurlijk door die zelfde onzichtbare tralies. De onzin die hij verkocht móést ik geloven. Ik moest het kloppend zien te maken in mijn hoofd. Ook wanneer het lijnrecht tegenover mijn eigen waarneming stond of als hij meerdere dingen stelde die elkaar tegenspraken. De urgentie daarvan is heel heftig als je er in zit. En surrealistisch als de luchtbel is doorgeprikt.